
"ฟันคุด" เป็นเรื่องที่หลายคนเคยเผชิญ หรืออาจกำลังกังวลอยู่ และมักมีคำถามตามมาว่าทำไมฟันคุดถึงสร้างปัญหา? และจำเป็นต้องถอนออกเสมอไปหรือไม่?
บทความนี้จะอธิบายให้เข้าใจว่าฟันคุดคืออะไร ทำไมฟันคุดส่วนใหญ่จึงไม่สามารถขึ้นได้ตามปกติ และการปล่อยฟันคุดไว้โดยไม่ได้รับการดูแลที่เหมาะสม อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพช่องปากที่ซับซ้อนได้อย่างไร
ทำความเข้าใจ "ฟันคุด" (Impacted Tooth)
ฟันคุด คือฟันกรามซี่ในสุด (ซี่ที่ 8) ที่ขึ้นช้าที่สุดในช่วงอายุประมาณ 18-25 ปี ปัญหาหลักของฟันคุดคือ ขากรรไกรของคนส่วนใหญ่มักมีพื้นที่ไม่เพียงพอให้ฟันซี่นี้ขึ้นมาได้อย่างเต็มที่และเป็นระเบียบ ทำให้ฟันคุดขึ้นมาได้เพียงบางส่วน หรือบางครั้งก็ฝังตัวอยู่ในกระดูกทั้งหมดในลักษณะต่างๆ เช่น เอียงชนฟันซี่ข้างเคียง หรือขึ้นในแนวนอน ซึ่งการขึ้นที่ผิดปกตินี้เองที่เป็นจุดเริ่มต้นของปัญหาต่างๆ

จะเกิดอะไรขึ้น หากปล่อยฟันคุดไว้โดยไม่ถอน?
แม้ฟันคุดบางซี่อาจไม่แสดงอาการในทันที แต่การคงอยู่ของฟันคุดในตำแหน่งที่ผิดปกติสามารถก่อให้เกิดปัญหาเหล่านี้ได้
- เหงือกอักเสบติดเชื้อ (Pericoronitis) เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด เกิดจากเศษอาหารเข้าไปสะสมใต้เหงือกที่คลุมฟันคุดอยู่ ทำให้เกิดการอักเสบ ปวด บวม และอาจมีหนอง หากรุนแรงอาจทำให้อ้าปากได้ลำบาก
- สาเหตุของฟันผุ บริเวณซอกระหว่างฟันคุดและฟันกรามซี่ข้างเคียงเป็นจุดที่ทำความสะอาดได้ยากมาก ทำให้เสี่ยงต่อการเกิดฟันผุได้ง่ายทั้งสองซี่
- โรคเหงือกและกระดูกละลาย คราบจุลินทรีย์ที่สะสมเป็นเวลานานอาจทำให้เหงือกอักเสบ และลุกลามไปทำลายกระดูกที่รองรับฟันซี่ข้างเคียงได้
- อาจทำให้ฟันซ้อนเก แรงดันจากฟันคุดที่พยายามจะขึ้น อาจส่งผลให้ฟันซี่ข้างหน้าถูกผลักจนเคลื่อนที่หรือซ้อนเกได้ โดยเฉพาะในผู้ที่เคยจัดฟัน
- อาจเกิดถุงน้ำหรือเนื้องอก แม้จะพบได้น้อย แต่ฟันคุดที่ฝังอยู่ในกระดูกอาจมีการเปลี่ยนแปลงของเนื้อเยื่อรอบๆ กลายเป็นถุงน้ำ (Cyst) ซึ่งสามารถขยายขนาดและทำลายกระดูกขากรรไกรได้
การรับมือกับฟันคุดและสัญญาณที่ควรพบทันตแพทย์
เราไม่สามารถป้องกันการเกิดฟันคุดได้ แต่สามารถป้องกันปัญหาที่จะตามมาได้
สิ่งสำคัญที่สุดคือ การตรวจสุขภาพช่องปากและเอกซเรย์เป็นประจำ ทันตแพทย์จะสามารถประเมินแนวโน้มการขึ้นของฟันคุดได้ตั้งแต่เนิ่นๆ และวางแผนการรักษาที่เหมาะสมได้ก่อนที่ปัญหาจะเกิดขึ้น
นอกจากนี้ควร สังเกตอาการผิดปกติของตนเอง หากเริ่มมีอาการปวด บวมบริเวณกรามซี่ในสุด หรือรู้สึกว่ามีเศษอาหารติดบ่อยครั้ง ควรรีบไปพบทันตแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัย
ดังนั้น การปรึกษาทันตแพทย์เกี่ยวกับการถอนฟันคุด จึงเป็นทางออกที่ดีที่สุด โดยทั่วไปทันตแพทย์มักแนะนำให้ถอนฟันคุดที่มีแนวโน้มจะก่อปัญหาออกตั้งแต่เนิ่นๆ เพื่อป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต ซึ่งการถอนฟันคุดในปัจจุบันเป็นหัตถการที่มีความปลอดภัยสูง
บทสรุป
ฟันคุดไม่ใช่เรื่องที่น่ากลัว แต่เป็นภาวะที่ควรได้รับการประเมินโดยผู้เชี่ยวชาญ การเพิกเฉยอาจนำไปสู่ปัญหาที่ซับซ้อนและเจ็บปวดได้ การตรวจสุขภาพฟันเป็นประจำเพื่อเฝ้าระวังและจัดการฟันคุดอย่างทันท่วงที คือกุญแจสำคัญในการรักษาสุขภาพช่องปากที่ดีและป้องกันปัญหาใหญ่ในระยะยาว